Afrekencultuur

“Ik doe het nooit goed genoeg.” “Ik ben altijd te veel.” “Ze vinden vast iets van me.”

Veel mensen herkennen dit als een terugkerend patroon; het gevoel dat je tekortschiet.  Dat je moet pleasen om geaccepteerd te worden. Elke opmerking of advies voelt als kritiek. Alsof je steeds op je tenen loopt. Bang voor afwijzing. Bang om betrapt te worden op een fout, of simpelweg niet ‘goed genoeg’ te zijn. Waar komt dat gevoel eigenlijk vandaan? En, belangrijker nog, hoe kom je er vanaf?

Afrekencultuur
Dit gevoel komt bij niemand zomaar uit de lucht vallen. Vaak is het terug te voeren op jeugdervaringen, waarin duidelijk was dat je alleen gewaardeerd werd als je presteerde, je aanpaste of je gevoelens onderdrukte. In veel gezinnen, scholen en werkomgevingen draait het om ‘goed’ of ‘fout’, ‘slim’ of ‘dom’, ‘geslaagd’ of ‘gefaald’. We groeien op in een cultuur waarin we worden beoordeeld op wat we doen, in plaats van gewaardeerd om wie we zijn.

De afrekencultuur begint al vroeg; kijk bijvoorbeeld naar het schoolsysteem in Nederland: Een 6 is net genoeg, een 5 is onvoldoende. Scoor je lager dan een 7? Dan moet je een niveau lager. Je cijfers bepalen of je iemand bent. 

Geen fouten maken!
Jonge mensen leren hierdoor dat fouten maken iets is om te vermijden. Dat je alleen gezien wordt als je boven het gemiddelde presteert. En dat je waarde afhangt van je output. Dit conditioneert ons brein. We denken: “Als ik het niet goed doe, ben ik niet goed. Als ik kritiek krijg, heb ik gefaald. Als ik mijn best doe, hoor ik erbij.”

Als je diep van binnen gelooft dat je niet goed genoeg bent, ga je (onbewust) gedrag ontwikkelen om dat gevoel te compenseren. Zoals: 

Pleasen. Altijd bezig zijn met wat de ander nodig heeft.
Overpresteren. Nooit stoppen, altijd beter willen zijn.
Moeite met kritiek. Elke opmerking voelt als een persoonlijke aanval.
Perfectionisme. Als het niet perfect is, is het niets waard.
Onzekerheid. Twijfelen aan jezelf, zelfs als je successen behaalt.

Dit put je op de lange termijn volledig uit. Je raakt jezelf kwijt en het gevoel dat je niet goed genoeg bent, blijft maar knagen. Je kunt dit patroon doorbreken. Dat gaat niet van de ene op de andere dag, maar met liefdevolle aandacht en innerlijke eerlijkheid kom je steeds dichter bij jezelf.

Herken het patroon
De eerste stap is bewustwording. Herken je gedachten zoals:
“Ze vinden vast dat ik het niet goed doe.”
“Ik moet me bewijzen.”
“Ik wil niemand tot last zijn.”

Sta stil bij waar deze gedachten vandaan komen. Vaak zijn het oude overtuigingen die je als kind hebt opgedaan.

Ga terug naar je kern
Onder het gevoel van ‘niet goed genoeg zijn’ ligt vaak een diep verlangen om gezien te worden zoals je écht bent. Niet om wat je doet, maar om wie je bent.
Stel jezelf vragen als: “Wat heb ik vroeger gemist?” Of: “Waar verlang ik nu écht naar?”, of: “Wat zou ik tegen mijn jongere zelf willen zeggen?”

Wees mild voor jezelf
Je hoeft niet ‘beter’ te worden — je mag juist vriendelijker worden voor jezelf. Maak ruimte voor fouten maken zonder oordeel, rust nemen zonder schuldgevoel, en keuzes maken die goed voelen voor jou.

Doorbreek de innerlijke criticus
Stel grenzen aan die strenge stem in je hoofd. Vraag jezelf af: “Is dit écht waar? Klopt wat ik nu denk?”
“Zou ik dit ook tegen een vriendin zeggen?” of: “Wat heeft mijn innerlijke kind op dit moment nodig?”

Zoek veilige verbinding
Je hoeft het niet alleen te doen. Zoek begeleiding of een omgeving waarin je gezien wordt zonder oordeel. Coaching vanuit de KernAanpak kan helpen om de oorsprong van je gevoel te begrijpen en te helen.

Jij bent goed zoals je bent, ook als het even niet lukt.
Je waarde hangt niet af van je cijfers, prestaties of hoe goed je je aanpast.
Je bent niet je fout. Niet je oordeel. Niet je angst.

Onder al dat compenseren zit een mens met gevoel, met kracht, met verlangen naar echtheid. Je mag jezelf daarin ontmoeten.

Wil je hier verder in groeien? Ben je er klaar voor om je los te maken van het ‘niet goed genoeg’-gevoel? Neem contact met me op.